مطالعات و تحقیقات بازار از اصلی‌ترین بخش‌های یک فعالیت کارآفرینی به حساب می‌آید. به گونه‌ای که توجه به اهمیت و جایگاه آن در شکل‌گیری یک فعالیت کارآفرینی، می‌تواند منجر به کاهش قابل توجه خطرپذیری طرح شده و احتمال موفقیت را افزایش ‌دهد. از این رو، به جهت اهمیت و تأثیر عمده این بحث در فعالیت‌های کارآفرینی، توجه ویژه به مسائل، ملاحظات و راهبردهای پیش رو در حوزه توسعه و تحقیقات بازار لازم بوده و تأثیر مستقیمی در موفقیت برنامه‌ها و اهداف کانون خواهد داشت.

1-1. تعریف:

 جمع‌آوری، ثبت و تحلیل هدفمند اطلاعات درباره مشکلات مرتبط با بازاریابی کالا و خدمات را گویند[1] که به تجزیه و تحلیل عکس‌العمل مشتری و بازار هدف، در مواجهه با محصول کارآفرینی می‌پردازد

در سال های اخیر متناسب با سیاست‌گذاری‌های انجام یافته، شاهد توجه رو به رشد جوانان و متخصصان کشور به ابداع، اختراع و تولید محصولات جدید می‌باشیم که ثمره خودباوری و تلاش فزاینده نیروی پرتوان و پرشور این مرز و بوم است که بسیار غرور آفرین و امید آفرین است. اما از سوی دیگر، تعداد طرح‌های نوآورانه‌ای که نهایتاً به ثمر نشسته و به دست مصرف کننده می‌رسد، و یا از منظری دیگر، ارزش افزوده‌‌ای تولید کرده و اشتغالی پایدار می‌آفریند، بسیار اندک است. نگاه اجمالی به اغلب این طرح‌ها نشان می‌دهد که نکته‌ای بسیار مهم و حایز اهمیت مغفول مانده و جایگاه مطالعه و بررسی بازار به شایستگی پرداخته نشده است.

1-2. ضرورت:

موارد زیادی از اهمیت بررسی و تحقیق بازار قابل ذکر است که همگی در شکل گیری یک فعالیت کارآفرینی موفق از اهمیت بالای برخوردارند. اهم این موارد عبارتند از:

·         ایجاد دورنمای لازم در مدیریت بازاریابی و فروش

·         ارزیابی شرایط محیطی (گذشته و آینده بازار)

·         کشف و شناسایی مشتریان و انتظارات آنان

·         کشف و شناسایی ظرفیت‌های نهفته بازار

·         ارزیابی وضعیت رقابتی بازار

·         کاهش خطرپذیری طرح

همانطور که ضرورت پرداختن به مطالعه بازار در یک طرح تجاری، روشن و غیر قابل انکار است؛ ایجاد و ارتقاء توجه کارآفرینان به نقش این مهم در موفقیت فعالیت آنها بسیار حایز اهمیت بوده و خصوصاً برای جامعه ما که در ابتدای جهاد و جهشی اقتصادی قرار گرفته است، نیازمند برنامه‌ریزی و هدایت است.

2. چشم انداز:

افزایش درصد موفقیت فعالیت‌های کارآفرینی از طریق ارتقاء توجه به جایگاه توسعه و مطالعات بازار

افزایش کیفی توجه کارآفرینان به استعدادهای نهفته بازار متناسب با سیاست‌های کلان کشور و چشم انداز 1414

لازمه دستیابی به چشم انداز اقتصادی کشور در سال 1414 هـ.ش. توجه مضاعف به شاخص‌های کارآفرینی است. این مهم در درجه اول، با ارتقاء نگرش کارآفرینان به اهمیت توسعه و تحقیق بازار حاصل می‌گردد که نتیجه آن افزایش درصد موفقیت فعالیت‌های کارآفرینی، رشد ارزش افزوده، کاهش نرخ بیکاری و پویایی اقتصاد در بخش خصوصی است. از سوی دیگر، بایستی توجه داشت که ضمن تجهیز توان علمی و کارآمدی کارآفرینان از طریق فوق، هدایت این پتانسیل ارزشمند به سمت حوزه‌های مورد تأکید در چشم انداز، تکلیفی راهبردی است که جایگاه کارگروه توسعه و تحقیق بازار در کانون کارآفرینان، می‌تواند در تحقق این مهم حایز اهمیت باشد.

3. اهداف:

دستیابی به چشم انداز فوق از طریق تعیین اهداف کیفی و کمی در فواصل زمانی مشخص قابل پیگیری خواهد بود. از این رو، با توجه به نقشه جامع توسعه کارآفرینی کشور، اهداف کارگروه توسعه و تحقیقات بازار به صورت زیر تعیین می‌گردد:

3-1. افزایش میزان موفقیت فعالیت‌های کارآفرینی استان و کاهش خطرپذیری طرح‌های تجاری

3-2. هدایت زمینه‌های خلاقیت و رشد کارآفرینی متناسب با ظرفیت‌ها و نیاز بازار

3-3. هدایت طرح‌های کارآفرینی به سمت بازار فناوری‌های نوین و دانش بنیان

3-4. ارتقاء فرهنگ، جایگاه و اهمیت تحقیق بازار در بین کارآفرینان

ارائه آگاهی‌های لازم به کارآفرینان در خصوص اهمیت پرداختن به توسعه و تحقیقات بازار، ضرورت و  ثمره‌های آن، ضمن کاهش خطرپذیری فعالیت‌های کارآفرینی، میزان موفقیت طرح‌ها را افزایش داده و انگیزه‌های کارآفرینی را نیز بیشتر می‌کند. از سوی دیگر، پرداختن به مطالعات بازار ضمن مشخص نمودن مشکلات و موانع موجود، ظرفیت‌های پنهان را نیز آشکار ساخته، زمینه‌های جدیدی در کارآفرینی ایجاد می‌کند.

هدایت خلاقیت‌های جامعه به سمت ایجاد ارزش افزوده از توجه به نیاز بازار ضمن برآورده ساختن احتیاجات مشتری، پویایی اقتصاد را نیز به همراه خواهد داشت. هدایت این توان فزاینده به سمت نیاز بازار و ظرفیت‌های آن، ضمن افزایش درصد موفقیت، خودکفایی داخل را نیز به ارمغان می‌آورد. توجه به زمینه‌های مورد نظر در چشم انداز و نقشه جامع توسعه کارآفرینی کشور، از طریق ساسیت گذاری و معرفی این بازارها امکان پذیر خواهد بود.

4. استراتژی و برنامه‌ها:

لازمه تحقق اهداف تعیین شده برای کارگروه، برنامه‌ریزی دقیق و تعیین استراتژی‌های نیل به این اهداف است که بایستی سرلوحه فعالیت اعضاء کارگروه قرار گیرد. این برنامه‌ها عبارتند از:

4-1. شناسایی و معرفی مراکز ارائه خدمات بازاریابی و تحقیق بازار به کارآفرینان

4-2. جمع آوری، تدوین و انتقال تجربیات کارآفرینان برتر در حوزه توسعه و تحقیق بازار

4-3. آموزش و ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی از مبانی و روش‌های توسعه و تحقیق بازار

4-4. معرفی بازار فناوری‌های نوین و دانش بنیان به نخبگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی

4-5. شناسایی و معرفی بازارهای مستعد به کارآفرینان

 بسیاری از کارآفرینان به دلیل عدم آشنایی با مبانی و روش‌های تحقیق بازار، نسبت به این مهم غفلت نموده و متأسفانه طعم تلخی از تجربه کارآفرینی خود به خاطر می‌سپارند. برخی دیگر نیز علارغم اشراف به اهمیت موضوع، به دلایل مختلفی از آن بازمانده یا شخصاً امکان پرداختن به مسأله را ندارند. در چنین مواردی به راحتی می‌توان ضمن شناسایی و معرفی مراکز ارائه خدمات بازاریابی و تحقیق بازار به کارآفرینان در بلوغ و تکمیل یک طرح موفق نقش شایانی ایفاء نمود. حمایت از شکل‌گیری و گسترش چنین مراکزی می تواند در رشد فرهنگ توجه به تحقیق بازار نیز حایز اهمیت باشد.

کارآفرینان برتر، اندوخته‌های ارزشمندی هستند که نشان از ثمره راهی سخت اما شیرین می‌باشند. جمع آوری، تدوین و انتقال تجربیات این افراد به کارآفرینان دیگر و علاقمندان، می تواند ضمن ترویج فرهنگ کارآفرینی، مسائل عینی و واقعی جامعه را به کنکاش گذاشته و جواب بسیاری از سئوالات را پاسخ دهد.

از آنجایی که در چشم انداز 1414 کشور تأکید بسزایی در ایجاد ارزش افزوده دانش بنیان شده است، لذا جذب و هدایت نخبگان و فارغ التحصیلان متخصص و متعهد کشور به سمت بازار فناوری‌های نوین می‌تواند ضمن تحقق برنامه‌های بلند مدت کشور، زمینه اشتغال زایی نخبگان در داخل را فراهم نماید که ثمرات بسیار ارزشمندی را به همراه خواهد داشت. توجه به این مهم از طریق ترسیم بازار فناوری‌های نوین در مجامع دانشگاهی و مراکز پژوهشی میسر خواهد بود.

ایجاد و استمرار ارتباط با کارآفرینان، در شناسایی بازارهای مورد توجه کارآفرینان حایز اهمیت بوده و در سیاست گذاری‌های آتی راهگشا خواهد بود. انتقال این دانسته‌ها به کارآفرینان دیگر نیز از راهکار‌های دیگر در افزایش موفقیت فعالیت‌های کارآفرینی می‌باشد.